Het Spaarne stroomt, het Spaarne stroomt,
het Spaarne stroomt voorbij
Over de teksten van Bert Vissers (Bender)
Extaze 21 met als thema ‘literatuur die het podium betreedt’ staat op uitkomen.
In dit nummer verdiept schrijver en (tekst)dichter Nico van Apeldoorn zich in de songteksten van Lennaert Nijgh (1945–2002).
De laatste regel van zijn essay luidt:
‘Laat ik het toch nog maar eens zeggen: volgens mij hoort Lennaert Nijgh thuis
in het rijtje van de beste Nederlandse dichters van de twintigste eeuw.’
Van Apeldoorn gebruikt hier het woord ‘dichters’ en niet ‘tekstdichters’ omdat hij de songteksten van Nijgh tot de poëzie rekent. Liedteksten kunnen daar dus onder vallen.
Te vaak hoor je verkondigen dat er in Nederland na Nijgh (en Jaap Fischer) geen gelijkwaardige tekstschrijvers zijn opgestaan. Bij een dergelijke opvatting wordt waarschijnlijk uitgegaan van de commerciële popmuziek waarbij het ‘luisterelement’ er zelden of nooit toe doet. Wie buiten dit gebied treedt, kan nog altijd juweeltjes vinden.
Vorig jaar verraste de postbode de redactie van Extaze met een pakje, waarin zich dit keer geen roman, verhalen- of gedichtenbundel bevond, maar een cd van een groep uit, jawel, de stad waarin Lennaert Nijgh was geboren en getogen (en waar nog steeds Jaap Fischer woont): Haarlem. Een cd bestemd voor een literair tijdschrift? Ik luisterde en hoorde dat het Spaarne stroomde in de muziek en in de woorden. Bender heet de groep die deze muziek maakte, Bert Vissers heet de tekstdichter en ‘Broos’ heet de cd.
Wat zo bijzonder is aan Nijgh’s teksten horen en lezen we (in het cd-boekje) hier terug. Versregels die inhoudelijk en ritmisch in elkaar overlopen als in een rustig betoog. Ik voeg het adjectief ‘rustig’ toe omdat de emoties in de teksten niet worden opgeroepen door een opgewonden stem, maar door de woorden en woordcombinaties zelf:
‘Als je morgen wakker wordt, dan zal ik je vertellen dat wij het allemaal hebben gedroomd, omdat het heel eenvoudig niet waar kan zijn. Zie je dat niet?’ (‘Zo mooi’)
Zoek de vijf versregels: je vindt ze niet.
De emotie in het nu volgende couplet…
‘Op het water drijven koffers en iedereen lijkt bang, kom alsjeblieft dichtbij,
echt het duurt niet meer lang.’ (‘Het komt goed’)
…wordt ingehouden door de toon van de ‘toespreker’, die misschien niet gerust kan stellen, maar op zijn best de angst kan bezweren.
Een nummer dat ik wel tien keer achter elkaar heb laten rondgaan in
mijn cd-speler heet ‘Tante’.
Het gaat over een bezoek aan een oude tante die het allemaal niet zo precies meer weet en converserend met haar bezoek (haar neef) vervalt in herhalingen, die de tekst zonder nadere uitleg betekenis geven en de ruimte binnen de vertelling klein houden.
‘Wat fijn dat je langskomt, dat je even bij je oude tante langskomt, ik had het niet verwacht. Hoe laat is het nu? De klok staat stil, de wijzers wijzen aldoor dezelfde tijd maar aan. Was het druk op de weg? Kon je weg van je werk? De buurvrouw boven is gisteren gecremeerd. Wat fijn dat je langskomt, had ik dat al gezegd? Wil je een koekje? De trommel zit nog vol. Hoe is het nu thuis, hoe gaat het met je vrouw en gaan je kinderen nog naar dezelfde school? Die kaart is van je nicht, ze schrijft me elke week en denk maar niet dat zij dat ooit vergeet. Die honderd jaar waren zo voorbij, zoveel sneller dan de dag van vandaag nu. Weet jij hoe laat het is? Alle mensen die ik ken die zijn al jaren dood, maar lieve God, wat is het buiten prachtig weer. Hoe is het met je vrouw en hoe gaat het met je nicht? Had jij nu eigenlijk kinderen? Ik ben bang dat mijn moeder
mij straks niet meer herkent.’
Mooi door het geluid van de opname (Mattie Poels), de perfect acterende stem (Bert Vissers), het rustige arrangement met gitaar (Bert Vissers, Tom Bak) en de na twee coupletten inkomende piano (Mattie Poels).
Ja natuurlijk, het is er nog.
(www.bendermuziek.nl)
De presentatie van het nieuwe nummer is op 2 maart,
Extaze 21 is verkrijgbaar vanaf 1 maart.
(cg)
II
Theo van der Wacht
Waarheen
Geïnspireerd door het thema van Extaze 21 schreef Theo van der Wacht het stuk ‘Waarheen’, een zwarte komedie, waarvan een fragment in Extaze 21 werd opgenomen.
III
Kristien De Wolf, Geen Cava
In Extaze 21 en 22 zullen korte verhalen van Kristien De Wolf worden geplaatst.
Hier alvast een voorproefje van haar bijzondere stijl: ‘Geen Cava’
