Wat nu? door Christian Oerlemans

Lang geleden schreef ik elke week een column voor een reclamevakblad. Moest ik inleveren voor het einde van de week, dus schreef ik op vrijdagmiddag mijn stukje. Rechtstreeks vanuit de snelkoker. In het Engels heet zoiets ‘committment’, hebben we in onze taal geen goed woord voor. Het betekent dat je móet, je hebt het vastgelegd, onherroepelijk beloofd. Zonder committments kom je niet vooruit, is mijn mening, je moet jezelf dwang opleggen.
Dit alles realiseer ik mij al enige weken, omdat ik niets schrijf voor Extaze. Ja, ik heb beloofd columns te schrijven, maar niet wanneer. En hoevaak. Moet ik toegeven dat ik ’t voor mij uit schuif, labberkakkig excuses bedenkend om mijn zich langzaam opbouwend schuldgevoel uit de rechterbreinhelft weg te poetsen. Maar nu lees ik over het nieuwe boek van Dick Swaab (Ons creatieve brein) en leer het volgende: al onze beslissingen worden genomen in onze rechter breinhelft op basis van laten we zeggen intuïtieve analyses, waarna een halve tot zeven seconden later de linker breinhelft wordt geïnformeerd om de beslissing te rationaliseren, om een goed verhaal erbij te bedenken, een soort logische verklaring waarmee je naar jezelf toe – en naar anderen toe! – goed weg kunt komen. Het roept meteen beelden op van politici, nietwaar? Hoe dan ook, mijn linker hersenhelft bedenkt het excuus dat je niet een column kunt schrijven als je gepreoccupeerd bent door gezondheidsproblemen. Sterker nog, je kunt eigenlijk niet werken, niet functioneren, want er zit teveel emotie in je dagelijkse denken. We kennen het gezegde al sinds de Romeinen: mens sana in corpore sano, om je brein gezond te houden moet je goed in je vel zitten, dus niet piekeren over kwalen en ziekte. Goed voor je lichaam zorgen, zegt men. Bewegen, gezond eten, goed slapen en niet alleen je spieren maar ook je hersens trainen.

Topsport helpt, tenzij je slechte knieën hebt of een versleten heup. Maar bridge is ook topsport, hierin zijn we zittend wereldkampioen geworden. Trouwens veel topsport op televisie gezien deze zomer, zowel met als zonder handicaps. En naast het woord ’treitervlogger’ – treiteren als sport – heb ik ook het begrip ‘blade babe’ leren kennen. Wat communicatie niet allemaal teweeg brengt in ons brein. Met de parasporters heb ik soms medelijden, maar dat schijnt niet te mogen. Ook een soort schuldgevoel dat me bekruipt is verkeerd. Weliswaar ben ik ziek volgens de wetenschap, maar fysiologisch niks aan de hand en de enige handicap die ik heb is een golfhandicap.

Maar nu weer even serieus. Over ons brein: Dick Swaab stelt dat we leven met illusies, we denken dat we vrije keuzes kunnen maken, maar we worden geregeerd door onze rechterhersenhelft waar beslissingen onbewust worden genomen na doorrekening van de voors en tegens. Als de dokter zegt dat je geopereerd moet worden zou je rechterhersenhelft dus kunnen zeggen: ‘nee dat wil ik niet, ik ga wel naar een kliniek in Duitsland’.

Ik vind het bijzonder dat ik op hetzelfde moment in dezelfde kwaliteitskrant waarin Dick Swaab als hersenkundige aan het woord is, de historicus Prof. Yuval Harari – schrijver van het boek Homo Deus – hetzelfde zie zeggen: wij mensen leven in illusies en er is geen sprake van vrije keuzes. Beide boeken heb ik (nog) niet gelezen, maar wat ik erover lees sterkt mij in mijn overtuiging dat ons een enorme verandering te wachten staat, die in feite al is begonnen. De macht van religie is uitgewerkt en we zien de laatste stuiptrekkingen in de gewelddadige verbetenheid waarmee fundamentalisten proberen de klok terug te draaien. Hetzelfde geldt overigens mijns inziens voor nationalisme, ook hier wordt door fanatici tegen de stroom in geroeid. Hun successen zijn tijdelijk, ze lijken heftig, ingrijpend en beangstigend maar ze vervagen in het lange termijnbeeld. Verandering is niet tegen te houden, de mens is de motor en de ontsteking zit in de rechterhersenhelft. Nero, Napoleon, Hitler, Franco, Ceausescu, Poetin, Wilders, Assad, Trump, iedereen mag het rijtje naar eigen genoegen aanvullen. Rechterhersenhelft communiceert met wat wij populair gezegd onderbuikgevoelens noemen. Natuurlijk is dat beangstigend vooral als er door de linkerhersenhelft logisch klinkende verklaringen bij worden geponeerd. Maar terwijl in zwart/wit monumenten worden gebouwd vallen de fundamenten ervan – in het begin meestal onopgemerkt! – uiteen in onverwachte kleuren en zitten we met revoluties, opstanden, eigenwijzigheid en ja ‘veranderingen’. Want rechterhersenhelften zijn oncontroleerbaar en wispelturig. Wij zijn ons brein, schreef Dick Swaab. Dat is het grote probleem van de mensheid op aarde, want omdat wij ons brein zijn hebben we geen idee wat ons te wachten staat. De redding komt niet meer van een godheid, een geloof, een prediker, paus of psycholoog maar van een superbrein dat noch links, noch rechts denkt, maar rechtlijnig recht vooruit. Kunstmatige intelligentie heeft geen onderbuik.

 

Christian

 

Dit bericht is geplaatst in Column Oerlemans, Home en getagd, , , . Bookmark de permalink.

Reacties zijn gesloten.